TOPRAKLIK/AKÇEŞME/ZİYAEDDİN MEDRESESİ

Osmanlı Dönemi yükseköğretim kurumu.

Kaynaklarda yeri farklı yerlerde gösterilen medrese, Akçeşme Mahallesi’nde, Piri Esat Caddesi ile Kerimler Caddesi’nin kesiştiği dönel kavşağın biraz güneyinde idi. Bir tarafında da Topraklık Mahalle Mektebi (eski adıyla Boyalı Mektep) bulunuyordu. Medrese, Topraklık semtinde bulunmasından dolayı “Topraklık Medresesi” adı yanında “Ziyaeddin Medresesi” olarak da anılmıştır.

Medrese, Alanyalı Hafız Hüseyin Efendi’nin oğlu Ziyaeddin Efendi tarafından, halkın da yardımı alınarak, yapılmıştır. Ziyaeddin Efendi, halk arasında “Alanyalı Ziya Efendi” adıyla tanınmıştır. Vakfiyesi 7 Rebiyülahir 1304/3 Ocak 1887 yılında yazıldığına göre medresenin, bu tarihte veya bu tarihten önce yapılmış olmalıdır. Medrese bir dershane, bir mescit ve on iki dershane ve bir ahırdan müteşekkildir.

Ziyaeddin Efendi’nin kurduğu vakıf, yılda 20 kuruş gelirli, 2.000 kuruşluk bir para ve evladiyet vakfıdır. Vefatından sonra da vakfın mütevelliliğini kardeşi Mustafa Efendi yürütmüştür.

Medresenin ilk ve son müderrisi Ziyaeddin Efendi’dir. Kerimdede Çeşme Mahallesi’nde, Koyunoğlu Müze Sokağı’nda oturan Ziyaeddin Efendi’nin medreseye müderris olarak tayin tarihi 18 Mart 1890’dır. Bu, onun ikinci tayin tarihi olmalıdır.

Ziyaeddin Efendi’nin 1901 yılında talebe sayısı on bir iken, 1911 yılında üçe katlanmıştır. Ziyaeddin Efendi 1929 yılında hacca gitmek için yola çıkmış ve Mersin’de vefat etmiştir. Kabri Mersin’dedir. Nüfus kayıtlarında ise vefat tarihi 02.02.1939’dur. Doğum ve vefat tarihleri arasındaki farklılık açıklığa kavuşturulamamıştır. Ziyaeddin Efendi’nin vefatından sonra bir süre de oğlu Abdullah Vahdi Efendi’nin müderrislik yaptığı tahmin edilen medrese 1924 yılından sonra yıkılmıştır.

MEHMET ALİ UZ

BİBLİYOGRAFYA

  • KVS, 1332/1330; Uyar, Hattatlar, 111/11; Arabacı, 1998, 229-230; Uz, 2011c.